«Υποθέτω πως στις απαρχές του χρόνου, προτού επινοήσουμε την ομιλία, που είναι, όπως ξέρουμε, η ύψιστη δημιουργός της αβεβαιότητας, καμιά σοβαρή αμφιβολία δεν μας βασάνιζε σχετικά με το ποιοι ήμασταν και για την προσωπική και συλλογική μας σχέση με τον τόπο στον οποίο βρισκόμασταν». Ζοζέ Σαραμάγκου – Το Τελευταίο Τετράδιο