«…από μια ηλικία και πέρα ούτε το κεφάλι μας κυβερνά ούτε τα πόδια ξέρουν που πρέπει να μας πάνε, στο τέλος γινόμαστε σαν τα μικρά παιδιά, ανυπεράσπιστοι, η μητέρα μας όμως έχει πεθάνει, δεν μπορούμε να γυρίσουμε κοντά της, στην αρχή, σ' εκείνο το τίποτε που υπήρχε πριν από την αρχή, το τίποτε υφίσταται στ' αλήθεια, είναι το πριν, δεν είναι σωστό να λέμε ότι πηγαίνουμε στο τίποτε μετά το θάνατό μας διότι από το τίποτε προερχόμεθα, ξεκινάμε από το μη είναι κι όταν πια πεθάνουμε, γινόμαστε κάτι το διάχυτο, δίχως συνείδηση αλλά, ωστόσο, υπαρκτό. Όλοι είχαμε πατέρα και μητέρα, είμαστε όμως παιδιά της συγκυρίας και της ανάγκης, ότι κι αν σημαίνει η φράση αυτή…» Ζοζέ Σαραμάγκου – Η χρονιά που πέθανε ο Ρικάρντο Ρέις