ΤΖΟΝ ΡΙΝΤ–ΔΕΚΑ ΜΕΡΕΣ ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ (8)

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

8^ον ΜΕΡΟΣ

(Συνέχεια από το προηγούμενο)

Ο ναύτης βρέθηκε σε αμηχανία. Κατσουφιασμένα έξυνε με τη χερούκλα του το σβέρκο. "Εχω διαταγή από την επιτροπή, να μην αφήσω κανέναν να περάσει προς τα ανάκτορα", μουρμούρισε. "Ωστόσο, θα στείλω ένα σύντροφο να τηλεφωνήσει στο Σμόλνι...".

"Εμείς επιμένουμε. Αφήστε μας! Δεν έχουμε όπλα! Μας αφήσετε - δε μας αφήσετε, θα πάμε οπωσδήποτε", τσίριζε ταραγμένα ο γερο - Σρέιντερ.

"Εγώ έχω διαταγή...", επέμενε σκυθρωπά ο ναύτης.

"Πυροβολήστε, αν θέλετε! Εμείς θα πάμε! Εμπρός!", ακούστηκε απ' όλες τις μεριές. "Αν είστε τόσο άκαρδοι για να πυροβολήσετε σε Ρώσους και σε συντρόφους, τότε είμαστε έτοιμοι να πεθάνουμε! Ανοίγουμε τα στήθια μας μπροστά στα πολυβόλα σας!".

"Όχι", είπε ο ναύτης πεισματάρικα. "Δεν μπορώ να σας αφήσω".

"Και τι θα κάνετε, αν πάμε; Θα πυροβολήσετε;".

"Όχι, δεν πρόκειται να πυροβολήσω σε άοπλους. Δεν μπορούμε να πυροβολήσουμε σε άοπλους Ρώσους...".

"Εμείς πηγαίνουμε! Τι μπορείτε να κάνετε;".

"Κάτι μπορεί να κάνουμε", απάντησε ο ναύτης, που βρέθηκε σε αδιέξοδο. "Δεν μπορούμε να σας αφήσουμε. Κάτι μπορεί να κάνουμε...".

"Τι θα κάνετε; Τι θα κάνετε;".

Εδώ επενέβη ένας άλλος ναύτης, πολύ νευριασμένος. "Θα σας αρχίσουμε με τους υποκόπανους!", φώναξε αποφασιστικά.

"Κι αν χρειασθεί θα πυροβολήσουμε. Άντε στα σπίτια σας κι αφήστε μας ήσυχους!".

Ξέσπασαν άγρια ουρλιαχτά οργής και αγανάχτησης. Ο Προκοπόβιτς ανέβηκε σε κάποια κάσα και κουνώντας την ομπρέλα, άρχισε να βγάζει λόγο:

"Σύντροφοι και πολίτες!", είπε. "Χρησιμοποιούν ενάντιά μας σκληρή βία! Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να λερωθούν από το αθώο μας αίμα τα χέρια αυτών των σκοτεινών ανθρώπων! Δεν ταιριάζει στην αξιοπρέπειά μας να μας πυροβολήσουν αυτοί οι κλειδούχοι. (Τι εννοούσε αυτός με τη λέξη "κλειδούχος" δεν κατάλαβα). Θα γυρίσουμε στη Δημαρχία και θα καταπιαστούμε με τη συζήτηση των πιο κατάλληλων τρόπων σωτηρίας της χώρας και της επανάστασης!".

Ύστερα απ' αυτό, το πλήθος γύρισε σιωπηλά και κινήθηκε προς τα πάνω, προς τη λεωφόρο Νέβσκι, πάλι κατά τετράδες.

Εκμεταλλευτήκαμε τη σύγχυση, γλιστρήσαμε δίπλα από την αλυσίδα των ναυτών και κατευθυνθήκαμε προς τα Χειμερινά Ανάκτορα.

Εδώ ήταν εντελώς σκοτάδι. Καμιά κίνηση. Συναντούσαμε μόνο περιπολίες στρατιωτών και κοκκινοφρουρών που βρίσκονταν σε υπερβολική ένταση. Απέναντι από τον καθεδρικό ναό του Καζάν, στη μέση του δρόμου, ήταν ένα πεδινό πυροβόλο των τριών δαχτύλων, γυρισμένο λίγο στο πλευρό από την τελευταία βολή, που έκανε πάνω από τις στέγες των σπιτιών. Σ' όλες τις πόρτες στέκονταν στρατιώτες. Κουβέντιαζαν ψιθυριστά, κοιτάζοντας πότε - πότε προς τη μεριά της γέφυρας της Αστυνομίας. Ξεχώρισα τις λέξεις: "Μπορεί να κάνουν λάθος...". Σ' όλες τις γωνιές τα περίπολα σταματούσαν τους διαβάτες. Χαρακτηριστική ήταν η σύνθεση αυτών των περιπόλων: Τους στρατιώτες παντού τους διοικούσαν κοκκινοφρουροί... Τα πυρά σταμάτησαν.

Τη στιγμή που βγαίναμε στη λεωφόρο Μορσκάγια, κάποιος φώναξε: "Οι ευέλπιδες έστειλαν να μας πουν πως περιμένουν να πάμε για να τους διώξουμε!". Ακούστηκαν οι λέξεις της διαταγής και στο βαθύ σκοτάδι είδαμε τη σκοτεινή μάζα που κινούνταν μπροστά σιωπηλά. Ακούγονταν μόνο ο θόρυβος των βημάτων τους κι οι χτύποι των όπλων. Χωθήκαμε στις πρώτες γραμμές.

Σαν ένα μαύρο ποτάμι που κατακλύζει όλο το δρόμο, χωρίς τραγούδια και κραυγές, περάσαμε κάτω από την κόκκινη αψίδα. Ο άνθρωπος που ήταν μπροστά μου, είπε χαμηλόφωνα: "Προσέξτε σύντροφοι! Μην τους πιστεύετε! Ασφαλώς θ' αρχίσουν να πυροβολούν...". Βγαίνοντας στην πλατεία, τρέχαμε, σκύβοντας χαμηλά και κολλώντας ο ένας δίπλα στον άλλο. Τόσο τρέχαμε, που παραλίγο να πέφταμε στο βάθρο της κολόνας του Αλέξανδρου.

"Σκοτώθηκαν πολλοί δικοί σας;", ρώτησα.

"Δεν ξέρω, ίσως καμιά δεκαριά...".

Σταματώντας εδώ μερικά λεπτά, το τμήμα, που αποτελούνταν από μερικές εκατοντάδες ανθρώπους, πήρε θάρρος κι, άξαφνα, χωρίς καμιά διαταγή, κινήθηκε πάλι προς τα μπρος. Αυτή τη στιγμή, κάτω από το δυνατό φως που ξεχυνόταν απ' όλα τα παράθυρα των Χειμερινών Ανακτόρων, παρατήρησα πως οι πρώτοι διακόσιοι - τριακόσιοι άνθρωποι ήταν όλοι κοκκινοφρουροί. Ανάμεσά τους, οι στρατιώτες ήταν ελάχιστοι. Καβαλήσαμε τα οδοφράγματα που ήταν φτιαγμένα από ξύλα και, πηδώντας κάτω, ξεσπάσαμε σ' ενθουσιώδη επιφωνήματα: Κάτω από τα πόδια μας ήταν σωροί τα ντουφέκια που τα είχαν πετάξει οι ευέλπιδες. Οι πόρτες κι από τις δυο πλευρές των κεντρικών εισόδων ήταν διάπλατα ανοιχτές. Από κει ερχόταν το φως. Από το πελώριο όμως μέγαρο, δεν ακουγόταν ούτε ψίθυρος.

(1) "Ρωσικά Καθημερινά Νέα", εφημερίδα που έβγαινε στα αγγλικά το 1917 στην Πετρούπολη. Σύντ.

Παρασυρμένοι από το ορμητικό ανθρώπινο κύμα, ορμήσαμε στα ανάκτορα από τη δεξιά είσοδο, που οδηγούσε σ' ένα μεγάλο και άδειο θολωτό δωμάτιο, στο υπόγειο της ανατολικής πλευράς, απ' όπου άρχιζε ολόκληρος λαβύρινθος από διαδρόμους και σκάλες. Εδώ υπήρχαν πολλά κιβώτια. Οι κοκκινοφρουροί κι οι στρατιώτες ρίχτηκαν απάνω τους με μανία, τα 'σπαζαν με τους υποκόπανους κι έσερναν προς τα έξω χαλιά, κουρτίνες, εσώρουχα, πορσελάνινα και γυάλινα σκεύη.

Ένας φορτώθηκε στην πλάτη ένα μπρούτζινο ρολόι. Κάποιος άλλος βρήκε ένα φτερό στρουθοκαμήλου και το έμπηξε στο καπέλο του. Μόλις άρχισε όμως η λεηλασία, κάποιος φώναξε: "Σύντροφοι! Μην πειράζετε τίποτα! Μην παίρνετε τίποτα!

Αυτά είναι λαϊκή περιουσία!". Τον υποστήριξαν αμέσως το λιγότερο είκοσι φωνές: "Στάσου! Γυρίστε τα όλα πίσω. Να μην παρθεί τίποτα! Είναι λαϊκή περιουσία!". Δεκάδες χέρια απλώθηκαν προς τους άρπαγες! Τους πήραν πίσω ένα χρυσοΰφαντο ύφασμα και τις μπάντες. Δύο άνθρωποι ξανάφεραν πίσω το μπρούντζινο ρολόι. Τα πράγματα τοποθετήθηκαν ξανά βιαστικά, όπως - όπως, στα κιβώτια και πλάι τους μπήκαν εθελοντικά σκοποί. Ολ' αυτά έγιναν εντελώς αυθόρμητα. Στους διαδρόμους και στις σκάλες ακούγονταν όλο και πιο βαθιά οι αδυνατισμένες από την απόσταση κραυγές:

"Επαναστατική πειθαρχία. Λαϊκή περιουσία!".

Πήγαμε προς την αριστερή είσοδο, δηλαδή προς τη δυτική πλευρά των ανακτόρων. Κι εδώ είχε αποκατασταθεί η τάξη.

"Να αδειάσουν τα ανάκτορα!" φώναζαν οι κοκκινοφρουροί, ανεβαίνοντας από τις εσωτερικές πόρτες. "Πάμε, σύντροφοι, ας μάθουν όλοι ότι δεν είμαστε κλέφτες και ληστές! Όλοι έξω από το μέγαρο, εκτός από τους κομισάριους! Να μπουν παντού σκοποί!..".

Δύο κοκκινοφρουροί, ένας μαχητής κι ένας αξιωματικός - στέκονταν με τα πιστόλια στα χέρια. Πίσω τους, σ' ένα τραπέζι καθόταν άλλος μαχητής, που κρατούσε πένα και χαρτί. Από παντού ακούγονταν κραυγές: "Όλοι έξω!". Κι όλος ο στρατός άρχισε να βγαίνει από τις πόρτες, σπρώχνοντας ο ένας τον άλλον, παραπονούμενοι και λογομαχώντας. Η αυτοεκλεγμένη επιτροπή σταματούσε τον καθένα που 'βγαινε, αναποδογύριζε τις τσέπες του, ψαχούλευε τα ρούχα του. Κάθε πράγμα που ήταν φανερό ότι δεν ανήκε σ' αυτόν που ερευνούσαν, κατασχόταν κι ένας στρατιώτης που καθόταν στο τραπέζι, κατέγραφε τα κατασχεμένα πράγματα, ενώ άλλοι τα μετάφερναν στο γειτονικό δωμάτιο. Εδώ ήταν κατασχεμένα κάθε λογής αντικείμενα: αγαλματάκια, κηροπήγια, μινιατούρες ζωγραφισμένες με λαδομπογιές, μελανοδοχεία, ξίφη με χρυσές λαβές, κομμάτια σαπούνι, κάθε λογής φορέματα, κουβέρτες. Ένας κοκκινοφρουρός έφερε τρία τουφέκια και δήλωσε ότι τα δύο απ' αυτά τα πήρε από τους ευέλπιδες. Ένας άλλος έφερε τέσσερις τσάντες γεμάτες με ντοκουμέντα. Οι φταίχτες, είτε σώπαιναν στενοχωρημένοι, είτε δικαιολογούνταν σαν παιδιά. Τα μέλη της επιτροπής εξηγούσαν πως η κλεψιά δεν αρμόζει στους λαϊκούς αγωνιστές. Πολλοί από τους κατηγορούμενους βοηθούσαν κι οι ίδιοι στην έρευνα των υπόλοιπων συντρόφων.

Άρχισαν να παρουσιάζονται ευέλπιδες κατά ομαδούλες, ανά τρεις, ανά τέσσερις. Η επιτροπή ρίχτηκε πάνω τους με ιδιαίτερο ζήλο, συνοδεύοντας την έρευνα με επιφωνήματα: "Προβοκάτορες! Κορνιλοφικοί! Αντεπαναστάτες! Δήμιοι του λαού!". Αν και δεν τους κακοποίησαν καθόλου, οι ευέλπιδες φαίνονταν πολύ φοβισμένοι. Οι τσέπες τους ήταν γεμάτες από κλεμμένα πράγματα. Η επιτροπή κατέγραφε με επιμέλεια όλα αυτά τα πράγματα και τα έστελνε στο διπλανό δωμάτιο... Τους ευέλπιδες τους αφόπλισαν. "Λοιπόν, θα σηκώσετε ξανά τα όπλα ενάντια στο λαό;" τους ρωτούσαν φωναχτά.

"Όχι!" απαντούσαν οι ευέλπιδες ο ένας μετά τον άλλο. Υστερ' απ' αυτό τους άφηναν ελεύθερους. Ρωτήσαμε αν μπορούμε να πάμε στα εσωτερικά δωμάτια. Η επιτροπή ταλαντεύτηκε, κάποιος όμως κοκκινοφρουρός με επιβλητικό παρουσιαστικό δήλωσε πως αυτό απαγορεύεται. "Και δε μας λέτε, ποιοι είστε σεις;" είπε. "Απ' ότι καταλαβαίνω δεν είστε με τον Κερένσκι". (Ήμασταν πέντε άτομα, απ' τα οποία δύο γυναίκες).

"Παρακαλώ, σύντροφοι! Ανοίξτε δρόμο, σύντροφοι!". Στις πόρτες εμφανίστηκαν ένας στρατιώτης κι ένας κοκκινοφρουρός που απομάκρυναν το πλήθος κι άνοιγαν δρόμο κι ακολουθούσαν ακόμα μερικοί εργάτες με εφ' όπλου λόγχη. Πίσω τους

πήγαινε συνταγμένη μισή ντουζίνα ανθρώπων με πολιτικά. Ήταν τα μέλη της προσωρινής κυβέρνησης. Μπροστά ήταν ο Κίσκιν, χλομός, με τραβηγμένο πρόσωπο, πιο πέρα ο Ρούντεμπεργκ, που κοιτούσε μελαγχολικά τα πόδια του, ο Τερεσένκο, που κοιτούσε νευριασμένα προς όλες τις κατευθύνσεις. Το κρύο βλέμμα του σταμάτησε στην ομάδα μας...

Περνούσαν σιωπηλοί. Οι νικητές συνωστίζονταν να τους δουν, οι κραυγές όμως αγανάχτησης ήταν πολύ λίγες. Αργότερα μάθαμε πως στο δρόμο ο λαός ήθελε να τους λιντσάρει και ότι μάλιστα τους πυροβόλησαν, αλλά οι στρατιώτες τους οδήγησαν σώους στο φρούριο του Πετροπάβλοφσκ...

Στο μεταξύ περάσαμε ανεμπόδιστα στο εσωτερικό των ανακτόρων. Πολλοί έμπαιναν κι έβγαιναν, ερευνώντας όλο και νέα δωμάτια του τεράστιου κτιρίου, ζητώντας κρυμμένους ευέλπιδες, που στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν. Ανεβήκαμε από τη σκάλα στο απάνω πάτωμα κι αρχίσαμε να γυρίζουμε από δωμάτιο σε δωμάτιο. Αυτό το τμήμα των ανακτόρων είχε καταληφθεί από άλλο τάγμα, που επιτέθηκε από την πλευρά του Νέβα. Οι πίνακες, τα αγάλματα, οι κουρτίνες και τα χαλιά των τεράστιων επίσημων διαμερισμάτων ήταν απείραχτα. Αντίθετα, στα διαμερίσματα των υπηρεσιών όλα τα τραπέζια και τα γραφεία είχαν αναποδογυριστεί και στο πάτωμα ήταν σκορπισμένα χαρτιά. Τα υπνοδωμάτια είχαν ερευνηθεί. Τα κλινοσκεπάσματα ήταν σχισμένα κι οι ντουλάπες ορθάνοιχτες. Το πιο πολύτιμο λάφυρο ήταν τα ρούχα από τα οποία είχε τόση ανάγκη ο εργαζόμενος λαός. Σ' ένα δωμάτιο, όπου υπήρχαν πολλά έπιπλα, βρήκαμε δύο στρατιώτες που έσχιζαν από τις πολυθρόνες το ισπανικό δέρμα με το οποίο ήταν ντυμένες. Μας είπαν ότι θέλουν να φτιάξουν απ' αυτό μπότες...

Οι παλιοί υπηρέτες του παλατιού, με τις μπλε στολές, με τα κόκκινα και χρυσά σιρίτια, έστεκαν εκεί κι επαναλάμβαναν μηχανικά από παλιά συνήθεια: "Εδώ, κύριε, δεν επιτρέπεται... απαγορεύεται...". Τέλος, φτάσαμε στο πράσινο δωμάτιο, με τη χρυσή γαρνιτούρα και με τις κόκκινες χρυσοΰφαντες κουρτίνες, όπου το τελευταίο εικοσιτετράωρο συνεδρίαζε αδιάκοπα το υπουργικό συμβούλιο. Στη διάρκεια της επίθεσης οδήγησαν τους κοκκινοφρουρούς στο δωμάτιο αυτό οι ίδιοι οι θυρωροί. Το μακρύ τραπέζι, που ήταν σκεπασμένο με πράσινη τσόχα, παρέμεινε στην ίδια θέση όπως ήταν και πριν τη σύλληψη της κυβέρνησης. Μπροστά στην κάθε αδειανή καρέκλα, πάνω στο τραπέζι, βρίσκονταν μελανοδοχείο, πένα και χαρτί. Σε διάφορα φύλλα χαρτιού ήταν γραμμένα διάφορα σχέδια δράσης, πρόχειρα σχέδια εκκλήσεων και προκηρύξεων. Σχεδόν όλα ήταν σβησμένα, θαρρείς και οι ίδιοι οι συγγραφείς τους είχαν σιγά - σιγά πειστεί ότι όλα αυτά ήταν πια ανώφελα... Στα διάκενα ήταν σχεδιασμένα διάφορα άσκοπα γεωμετρικά σχήματα. Φαίνεται πως αυτοί που συνεδρίαζαν τα σχεδίαζαν μηχανικά, ακούγοντας απελπισμένα τους ομιλητές να προτείνουν όλο και καινούρια χιμαιρικά σχέδια. Πήρα για ενθύμιο ένα απ' αυτά τα φύλλα. Ήταν γραμμένο από τον Κονοβάλοφ. "Η προσωρινή κυβέρνηση - διάβασα - απευθύνεται προς όλες τις τάξεις του πληθυσμού και τους προτείνει να την υποστηρίξουν...".

Πρέπει να σημειώσουμε ότι αν και τα Χειμερινά Ανάκτορα ήταν κυκλωμένα, η προσωρινή κυβέρνηση δεν έχασε ούτε λεπτό τη σύνδεση με το μέτωπο και τα επαρχιακά κέντρα. Οι μπολσεβίκοι κατέλαβαν το υπουργείο των Στρατιωτικών από το πρωί, αλλά δεν ήξεραν ότι στη σοφίτα βρίσκεται τηλέγραφος, δεν ήξεραν ακόμη ότι το κτίριο του υπουργείου συνδεόταν με μυστικό αγωγό με τα Χειμερινά Ανάκτορα. Κι όλη τη μέρα καθόταν στη σοφίτα ένας νεαρός αξιωματικός κι έστελνε σ' όλη τη χώρα ολόκληρο χείμαρρο από εκκλήσεις και προκηρύξεις. Μαθαίνοντας όμως πως έπεσαν τα Χειμερινά Ανάκτορα, φόρεσε το πηλήκιό του και ήσυχα εγκατέλειψε το κτίριο...

Απορροφημένοι από το περιβάλλον δεν προσέξαμε τους στρατιώτες και τους κοκκινοφρουρούς που η συμπεριφορά τους είχε αλλάξει στο μεταξύ περίεργα. Μια μικρή ομάδα μας ακολουθούσε από πολλή ώρα, από δωμάτιο σε δωμάτιο. Τέλος,

όταν μπήκαμε στη μεγάλη πινακοθήκη, που την ίδια μέρα συνομιλούσαμε με τους ευέλπιδες, τριγύρω μας μαζεύτηκαν εκατό περίπου άνθρωποι. Μπροστά μας στεκόταν ένας πελώριος στρατιώτης. Το πρόσωπό του ήταν σκοτεινό κι έδειχνε δυσπιστία.

"Ποιοι είστε σεις;" φώναξε. "Τι κάνετε εδώ πέρα;". Τριγύρω μας μαζεύονταν όλο και περισσότερα άτομα. Μας κοιτούσαν με διαπεραστικό βλέμμα. Άρχισε η μουρμούρα. Στ' αφτί μου έφτασε: "Προβοκάτορες!". "Διαρρήχτες!". Τους έδειξα τα πιστοποιητικά μας, που τα είχε εκδώσει η Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή. Ο στρατιώτης τ' άρπαξε, τα γύρισε από την ανάποδη μεριά και τα κοίταζε με ένα ακατανόητο βλέμμα. Ήταν φανερό πως δεν ήξερε να διαβάζει. Αφού τα περιεργάστηκε, μου τα επέστρεψε κι έφτυσε στο πάτωμα. "Χαρτιά", είπε περιφρονητικά. Το πλήθος άρχισε να περισφίγγει τον κλοιό γύρω μας, όπως τα άγρια άλογα μαζεύονται γύρω στο δαμαστή. Πιο πέρα πήρε το μάτι μου έναν αξιωματικό, που μας κοιτούσε σαστισμένος και τον φώναξα. Εκείνος πλησίασε.

"Είμαι κομισάριος", μου είπε. "Ποιοι είστε, τι τρέχει;".

Το πλήθος αποτραβήχτηκε και πήρε θέση αναμονής. Έδειξα πάλι τα χαρτιά.

"Είστε ξένοι;" ρώτησε γρήγορα ο αξιωματικός στα γαλλικά. "Άσχημη υπόθεση...". Γύρισε προς το πλήθος και κούνησε στον αέρα τα ντοκουμέντα μας. "Σύντροφοι", φώναξε, "αυτοί οι άνθρωποι είναι δικοί μας, σύντροφοι του εξωτερικού, Αμερικανοί! Ήρθαν εδώ για να διηγηθούν μετά στους συμπατριώτες τους για τη γενναιότητα και την επαναστατική πειθαρχία του προλεταριακού στρατού...".

"Και πού το ξέρετε σεις;" απάντησε ο ψηλός στρατιώτης. "Σας λέω είναι προβοκάτορες. Λένε πως ήρθαν εδώ να δουν την επαναστατική πειθαρχία του προλεταριακού στρατού κι οι ίδιοι πηγαινοέρχονται σ' όλο το κτίριο. Από πού ξέρουμε, αν δε γέμισαν κιόλας τις τσέπες με κλεμμένα;".

"Σωστά", φώναξε το πλήθος, πλησιάζοντάς μας.

Στο μέτωπο του αξιωματικού έτρεχε ιδρώτας. "Σύντροφοι, σύντροφοι!" φώναξε. "Εγώ είμαι κομισάριος της Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής. Με πιστεύετε εμένα; Αφού με πιστεύετε σας λέω, πως αυτά τα πληρεξούσια είναι υπογραμμένα από τα ίδια πρόσωπα, που υπόγραψαν και το δικό μου!".

Μας συνόδεψε μέσα από τα ανάκτορα και μας άνοιξε την πόρτα που έβγαινε στις όχθες του Νέβα. Μπροστά σ' αυτή την πόρτα βρισκόταν εκείνη η επιτροπή, που ερευνούσε τις τσέπες.

"Άντε, φτηνά τη γλιτώσατε", ψιθύρισε ο κομισάριος σκουπίζοντας το πρόσωπο.

"Τι γίνεται με το γυναικείο τάγμα;" τον ρωτήσαμε.

"Αχ, αυτές οι γυναίκες!..." και χαμογέλασε. "Ξεχάστηκαν όλες στα πίσω δωμάτια. Μας ήταν δύσκολο ώσπου ν' αποφασίσουμε τι θα γίνει μ' αυτές. Τις είχε πιάσει υστερία. Στο τέλος τις στείλαμε στο σταθμό της Φιλανδίας και τις ανεβάσαμε στο τρένο για το Λεβάσεβο. Εκεί θα είναι το στρατόπεδό τους...".

Βγήκαμε ξανά στην κρύα ανήσυχη νύχτα, που ήταν γεμάτη από το υπόκωφο βουητό των τμημάτων που κινούνταν, ηλεκτρισμένη από τα περίπολα. Πέρα από το ποτάμι, όπου μαυρολογούσε θαμπά ο τεράστιος όγκος του φρουρίου του Πετροπάβλοφσκ, έφταναν βραχνά ξεφωνητά... Το πεζοδρόμιο κάτω από τα πόδια μας ήταν γεμάτο από ασβέστες που 'χαν πέσει από τους σουβάδες των ανακτόρων, όπου χτύπησαν δύο οβίδες από την "Αβρόρα". Ο βομβαρδισμός δεν προξένησε άλλες βλάβες.

Η ώρα ήταν τέσσερις το πρωί. Στη λεωφόρο Νέβσκι ήταν αναμμένα όλα τα φανάρια, είχαν αποσύρει πια το πυροβόλο και το μόνο που έδειχνε τις πολεμικές επιχειρήσεις ήταν οι κοκκινοφρουροί κι οι στρατιώτες που ήταν μαζεμένοι γύρω στις φωτιές. Η πόλη ήταν ήσυχη, ίσως πιο ήσυχη από κάθε άλλη φορά. Αυτή τη νύχτα δεν έγινε ούτε μια λεηλασία, ούτε μια διάρρηξη.

Το κτίριο του Δημαρχείου ήταν κατάφωτο. Μπήκαμε στην αίθουσα Αλεξαντρόφ, που έχει γύρω - γύρω μπαλκόνια και τα πορτρέτα των τσάρων σε βαριές χρυσές κορνίζες καλυμμένες με κόκκινο ύφασμα. Γύρω από το βήμα ήταν μαζεμένοι εκατό περίπου άνθρωποι. Μιλούσε ο Σκόμπελεφ. Επέμενε ότι η επιτροπή κοινωνικής ασφάλειας πρέπει να διευρυνθεί και να συνενώσει όλα τα αντιμπολσεβίκικα στοιχεία σε μια οργάνωση: στην επιτροπή σωτηρίας της πατρίδας και της επανάστασης. Βρισκόμασταν ακόμα στην αίθουσα όταν η επιτροπή συγκροτήθηκε. Ήταν η επιτροπή, που κατόπιν έγινε ο πιο δυναμικός αντίπαλος των μπολσεβίκων, δρώντας από την επόμενη βδομάδα, πότε με το δικό της όνομα, πότε με την ιδιότητα της αυστηρά εξωκομματικής επιτροπής κοινωνικής ασφάλειας.

Ήταν εκεί ο Νταν, ο Γκοτς, ο Αυξέντιεφ, μερικοί αντιπρόσωποι που αποχώρησαν από το συνέδριο, μέλη της εκτελεστικής επιτροπής του Σοβιέτ των αγροτών, ο γερο - Προκοπόβιτς καθώς και μέλη του Συμβουλίου της δημοκρατίας, μαζί κι ο Βίναβερ κι άλλοι καντέ. Ο Λίμπερ φώναζε πως το συνέδριο των Σοβιέτ είναι παράνομο, πως η παλιά ΚΕΕ διατηρεί ακόμα την πληρεξουσιότητά της... Αυτή την ώρα ακριβώς γραφόταν η έκκληση προς τη χώρα.

Βγήκαμε και καλέσαμε έναν αμαξά... "Για πού;". Όταν είπαμε: "Στο Σμόλνι" ο αμαξάς κούνησε αρνητικά το κεφάλι. "Όχι!" είπε. "Εκεί είναι αυτοί οι διάβολοι...". Μόνον ύστερα από πολλή και κουραστική περιπλάνηση, μπορέσαμε να βρούμε αμαξά που συμφώνησε να μας μεταφέρει. Ήθελε όμως τριάντα ρούβλια και σταμάτησε δύο τετράγωνα μακριά από το Σμόλνι.

Τα παράθυρα του ινστιτούτου έλαμπαν ακόμα. Έρχονταν κι έφευγαν αυτοκίνητα. Γύρω στις φωτιές, που εξακολουθούσαν να καίνε με δυνατή φλόγα, συνωστίζονταν οι άντρες της φρουράς και με εξαιρετική περιέργεια ρωτούσαν όλους για τα τελευταία νέα. Οι διάδρομοι ήταν γεμάτοι από ανθρώπους με ξαγρυπνισμένα μάτια, που βιάζονταν να πάνε κάπου. Σε μερικά δωμάτια των επιτροπών, οι άνθρωποι κοιμούνταν στο πάτωμα. Δίπλα στον καθένα βρισκόταν το ντουφέκι του.

Παρά την αποχώρηση των αντιπροσώπων που έφυγαν από το συνέδριο, η αίθουσα ήταν γεμάτη από λαό και βούιζε σαν θάλασσα. Όταν μπήκαμε, ο Κάμενεφ διάβαζε τον κατάλογο των υπουργών που πιάστηκαν. Το όνομα του Τερεσένκο καλύφθηκε από θυελλώδη χειροκροτήματα, χαρούμενες κραυγές και γέλια. Ο Ρούντεμπεργκ έκανε μικρότερη εντύπωση, όμως όταν διαβάστηκε το όνομα του Παλτζίνσκι ξέσπασε θύελλα κραυγών και χειροκροτημάτων... Ανακοινώθηκε πως κομισάριος των Χειμερινών Ανακτόρων διορίστηκε ο Τσουντνόβσκι.

Τότε συνέβη ένα πραγματικά δραματικό επεισόδιο. Στο βήμα ανέβηκε τρέχοντας ένας ψηλός αγρότης. Το αξύριστο πρόσωπό του ήταν παραμορφωμένο από οργή. Χτύπησε τη γροθιά στο τραπέζι του προεδρείου:

"Εμείς, οι σοσιαλιστές επαναστάτες, επιμένουμε στην άμεση απελευθέρωση των υπουργών - σοσιαλιστών, που πιάστηκαν στα Χειμερινά Ανάκτορα! Σύντροφοι. Ξέρετε ότι τέσσερις από τους συντρόφους μας που θυσίασαν τη ζωή και τη λευτεριά τους στην πάλη με την τσαρική τυραννία, ρίχτηκαν στο φρούριο του Πετροπάβλοφσκ, στον ιστορικό τάφο της ρωσικής ελευθερίας;!".

Ξεσηκώθηκε γενικό πανδαιμόνιο. Ο αγρότης συνέχιζε να φωνάζει και να χτυπάει τις γροθιές. Στο βήμα ανέβηκε άλλος αντιπρόσωπος, στάθηκε δίπλα του και δείχνοντας με το χέρι προς την πλευρά του προεδρείου φώναξε:

"Μπορούν, άραγε, οι αντιπρόσωποι των επαναστατικών μαζών να συνεδριάζουν ήρεμα εδώ, τη στιγμή που η μπολσεβίκικη ασφάλεια βασανίζει τους αρχηγούς της;".

Ο Τρότσκι ζήτησε με χειρονομίες να γίνει ησυχία. "Πιάσαμε αυτούς τους συντρόφους, τη στιγμή που αυτοί μαζί με τον τυχοδιώκτη Κερένσκι οργάνωναν συνωμοσία με σκοπό να διαλύσουν τα Σοβιέτ. Για ποιο λόγο πρέπει να στενοχωριόμαστε γι' αυτούς; Μήπως επειδή κράτησαν τους τύπους μαζί μας μετά τις 3-5 του Ιούλη;". Στη φωνή του φαίνονταν θριαμβευτικές νότες. "Τώρα, που οι αμυνίτες κι οι λιγόψυχοι έφυγαν και το καθήκον της υπεράσπισης και της σωτηρίας της επανάστασης έπεσε ολοκληρωτικά στις πλάτες μας, είναι μεγαλύτερη ανάγκη να δουλέψουμε, να δουλέψουμε και να δουλέψουμε! Αποφασίσαμε να πεθάνουμε καλύτερα, παρά να παραδοθούμε!..".

Στο βήμα ανέβηκε λαχανιασμένος, γεμάτος λάσπη από το δρόμο, ο κομισάριος από το Τσάρσκογιε Σελό: "Η φρουρά του Τσάρσκογιε Σελό βρίσκεται στα πρόθυρα της Πετρούπολης, πανέτοιμη να υπερασπίσει το συνέδριο των Σοβιέτ και τη Στρατιωτική Επαναστατική Επιτροπή!". Θύελλα χειροκροτημάτων. "Το σώμα των ποδηλατιστών που στάλθηκε από το μέτωπο, έφτασε στο Τσάρσκογιε Σελό και πέρασε με το μέρος μας. Αναγνωρίζει την εξουσία των Σοβιέτ, αναγνωρίζει την ανάγκη της άμεσης παραχώρησης της γης στους αγρότες και τον έλεγχο στην παραγωγή από τους εργάτες. Το πέμπτο τάγμα των ποδηλατιστών, που έχει διάταξη στο Τσάρσκογιε Σελό είναι δικό μας...".

Μίλησε ο αντιπρόσωπος από το τρίτο τάγμα των ποδηλατιστών. Μέσα σε αδιάκοπες εκδηλώσεις ενθουσιασμού διηγήθηκε πως το σώμα των ποδηλατιστών, μόλις τρεις μέρες πριν πήρε διαταγή να κινηθεί από το νοτιοδυτικό μέτωπο για την "υπεράσπιση της Πετρούπολης". Ωστόσο, οι στρατιώτες υποψιάστηκαν, ότι η ουσία της διαταγής είναι πολύ διαφορετική. Στο σταθμό του Περεντόλσκ τους συνάντησαν οι αντιπρόσωποι του πέμπτου τάγματος από το Τσάρσκογιε Σελό. Έγινε κοινό συλλαλητήριο κι αποδείχτηκε πως "ανάμεσα στους ποδηλατιστές δεν υπήρχε ούτε ένας που να συμφωνούσε να χύσει αδερφικό αίμα ή να υποστηρίξει την κυβέρνηση των τσιφλικάδων και των καπιταλιστών".

Ο Καπελίνσκι πρότεινε από μέρους των μενσεβίκων - διεθνιστών να δημιουργηθεί μία επιτροπή για την εξεύρεση ειρηνικής διεξόδου κι αποφυγής του εμφύλιου πολέμου. "Δεν υπάρχει καμιά ειρηνική διέξοδος!" αντήχησε όλη η αίθουσα. "Μοναδική διέξοδος είναι η νίκη!". Η πρόταση απορρίφθηκε με συντριπτική πλειοψηφία κι οι μενσεβίκοι διεθνιστές μέσα σε βροχή από κοροϊδίες και βρισιές εγκατέλειψαν το συνέδριο. Ανάμεσα στους αντιπροσώπους δεν υπήρχε ούτε ίχνος φόβου. Ο Κάμενεφ φώναζε από το βήμα σ' αυτούς που αποχωρούσαν: "Οι μενσεβίκοι – διεθνιστές έκαναν την πρότασή τους για ειρηνική διέξοδο, έξω από το θέμα της ημερήσιας διάταξης. Μήπως όμως αυτοί δεν ήταν που ψήφιζαν πάντα για την παραβίαση της ημερήσιας διάταξης, χάρη των διακηρύξεων εκείνων των παρατάξεων που ήθελαν να φύγουν από το συνέδριο; Είναι ολοφάνερο, πως η αποχώρηση όλων αυτών των αποστατών είχε αποφασιστεί από νωρίτερα!..". Η συνέλευση αποφάσισε να μην πάρει υπόψη την αποχώρηση μιας σειράς παρατάξεων κι άκουσε την έκκληση προς τους εργάτες, στρατιώτες και τους αγρότες όλης της Ρωσίας:

"Προς τους εργάτες, τους στρατιώτες και τους αγρότες!

Το δεύτερο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών άρχισε τις εργασίες του. Στο συνέδριο αυτό αντιπροσωπεύεται η τεράστια πλειοψηφία των Σοβιέτ. Στο συνέδριο παραβρίσκονται και πολλοί βουλευτές από το Σοβιέτ των αγροτών... Στηριζόμενο στη θέληση της τεράστιας πλειοψηφίας των εργατών, των στρατιωτών και της φρουράς της Πετρούπολης, το συνέδριο παίρνει στα χέρια του την εξουσία.

Η προσωρινή κυβέρνηση ανατράπηκε. Τα περισσότερα μέλη της προσωρινής κυβέρνησης έχουν κιόλας συλληφθεί.

Η σοβιετική εξουσία θα προτείνει άμεση δημοκρατική ειρήνη σε όλους τους λαούς και άμεση ανακωχή σε όλα τα μέτωπα.

Θα εξασφαλίσει τη χωρίς αποζημίωση παράδοση της γης των τσιφλικάδων, της αυτοκρατορικής οικογένειας και των μοναστηριών στη διάθεση των επιτροπών των αγροτών, θα υπερασπίσει τα δικαιώματα του στρατιώτη, πραγματοποιώντας τον πλήρη εκδημοκρατισμό του στρατού, θα εγκαθιδρύσει τον εργατικό έλεγχο στην παραγωγή, θα εξασφαλίσει την έγκαιρη σύγκληση της Συντακτικής Συνέλευσης, θα φροντίσει να προμηθεύσει ψωμί στις πόλεις και είδη πρώτης ανάγκης στο χωριό, θα εξασφαλίσει σ' όλα τα έθνη που κατοικούν στη Ρωσία πραγματικό δικαίωμα αυτοδιάθεσης.

Το συνέδριο αποφασίζει: όλη η εξουσία κατά τόπους περνά στα Σοβιέτ των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών, που πρέπει να εξασφαλίσουν μια πραγματική επαναστατική τάξη.

Το συνέδριο καλεί τους στρατιώτες που βρίσκονται στο χαράκωμα να δείξουν επαγρύπνηση και σταθερότητα. Το συνέδριο των Σοβιέτ είναι βέβαιο, ότι ο επαναστατικός στρατός θα μπορέσει να υπερασπίσει την επανάσταση από κάθε επιβολή του ιμπεριαλισμού ωσότου η νέα κυβέρνηση πετύχει να κλείσει δημοκρατική ειρήνη, που θα την προτείνει άμεσα σε όλους τους λαούς. Η νέα κυβέρνηση θα πάρει όλα τα μέτρα για να εξασφαλίσει στον επαναστατικό στρατό όλα τα απαραίτητα, ακολουθώντας αποφασιστική πολιτική επιτάξεων και φορολογίας των εύπορων τάξεων και θα βελτιώσει, επίσης, την κατάσταση των οικογενειών και των στρατιωτών.

Οι κορνιλοφικοί - Κερένσκι, Καλέντιν και άλλοι - κάνουν απόπειρα να ρίξουν τα στρατεύματα ενάντια στην Πετρούπολη.

Μερικά τμήματα που τα ξεγέλασε και τα κίνησε ο Κερένσκι, πέρασαν με το μέρος του εξεγερμένου λαού.

Στρατιώτες, προβάλλετε ενεργητική αντίσταση στον κορνιλοφικό Κερένσκι! Να βρίσκεστε σε επιφυλακή.

Σιδηροδρομικοί, σταματάτε όλα τα τρένα με στρατό που στέλνει ο Κερένσκι ενάντια στην Πετρούπολη.

Στρατιώτες, εργάτες, υπάλληλοι, στα χέρια σας βρίσκεται η τύχη της δημοκρατικής ειρήνης!

Ζήτω η επανάσταση!

Το Πανρωσικό συνέδριο των Σοβιέτ των εργατών και στρατιωτών βουλευτών

Οι αντιπρόσωποι των Σοβιέτ των αγροτών". (1)

Η ώρα ήταν 5 και 17 το πρωί, όταν ο Κριλένκο, ζαλισμένος από την κούραση, ανέβηκε στο βήμα και διάβασε στη συνέλευση κάποιο τηλεγράφημα.

"Σύντροφοι! Από το Βόρειο Μέτωπο! Η 12η Στρατιά χαιρετίζει το συνέδριο των Σοβιέτ και ανακοινώνει τη δημιουργία Στρατιωτικής Επαναστατικής Επιτροπής, που πήρε τη διοίκηση του Βόρειου Μετώπου!..". Τότε επακολούθησε κάτι που δεν περιγράφεται. Οι άνθρωποι έκλαιγαν κι αγκάλιαζαν ο ένας τον άλλο. "Ο στρατηγός Τσερεμίσκοφ αναγνώρισε την επιτροπή. Ο κομισάριος της προσωρινής κυβέρνησης Βοϊτίνσκι παραιτήθηκε!".

Τέλειωσε...

Ο Λένιν κι οι εργάτες της Πετρούπολης αποφάσισαν να κάνουν εξέγερση. Το Σοβιέτ της Πετρούπολης ανέτρεψε την προσωρινή κυβέρνηση κι έφερε το συνέδριο των Σοβιέτ μπροστά στο γεγονός της κρατικής ανατροπής. Τώρα έπρεπε να καταχτήσουν με το μέρος τους όλη την απέραντη Ρωσία και μετά κι όλο τον κόσμο. Θ' απαντήσει άραγε όλη η Ρωσία; Θα ξεσηκωθεί; Κι η υφήλιος; Τι θα πει η υφήλιος; Θα ξεσηκωθούν άραγε οι λαοί στο κάλεσμα της Ρωσίας; Θα φουσκώσει η παγκόσμια κόκκινη παλίρροια;

Η ώρα ήταν έξι. Ήταν μια βαριά και κρύα νύχτα. Μόνο ένα αδύνατο και χλομό, σαν ανέσπερο, φως κοκκίνιζε δειλά στους σιωπηλούς δρόμους, κάνοντας τις φωτιές των φρουρών να θαμπώνουν. Το χάραμα μιας τρομερής αυγής υψωνόταν πάνω από τη Ρωσία.

(1) Η υπογραφή "Αντιπρόσωποι των Σοβιέτ των αγροτών" μπήκε ύστερα από αντίστοιχη δήλωση ενός εκπροσώπου των αγροτών. Σύντ.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ