17 ΝΟΕΜΒΡΗ – Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ

Οι αγώνες του Νοέμβρη, κι ειδικά η μάχη του Πολυτεχνείου , αποτελούν κορυφαία εκδήλωση της εφτάχρονης αντιχουντικής πάλης και μια από τις κορυφαίες στιγμές των αγώνων του λαού και της νεολαίας.

Στις αρχές Νοέμβρη, με δεδομένο ότι λήγει η θητεία των διοικητικών συμβουλίων των φοιτητικών συλλόγων, που έχουν εκλεχτεί σύμφωνα με τις διαδικασίες των χουντικών καταστατικών, το αίτημα για ελεύθερες και αδιάβλητες εκλογές γίνεται ένα από τα βασικά ζητήματα των φοιτητικών κινητοποιήσεων.

Ήδη έχει προηγηθεί ο εορτασμός της 28ης του Οκτώβρη με μαχητικές εκδηλώσεις. Στις 4 Νοέμβρη, στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου, οργανώνεται παλλαϊκή αντιδικτατορική εκδήλωση. Ο λαός έρχεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση με τη χούντα, χρησιμοποιώντας ακόμη και οδοφράγματα. Συλλαμβάνονται 17 άτομα και στη δίκη τους, στις 8 Νοέμβρη, γίνεται μεγάλη συγκέντρωση με συνθήματα "Κάτω η χούντα", "Ο φασισμός δε θα περάσει", "Λευτεριά στους κρατούμενους" κλπ.

Στο μεταξύ, από την 1η Νοέμβρη συνεχίζεται για δεύτερο 15ήμερο η απεργία της Γεωπονικής και στο Πολυτεχνείο γίνονται εκδηλώσεις συμπαράστασης, στη Βιομηχανική γίνεται συγκέντρωση και οι φοιτητές εκλέγουν επιτροπή. Η χουντική τρομοκρατία εντείνεται, η Ασφάλεια συνεχίζει τις συλλήψεις συνδικαλιστών σπουδαστών, ενώ η άσκηση σωματικής και ψυχολογικής βίας σε εκατοντάδες νέους και νέες, οι οποίοι καλούνται στα γραφεία  των αστυνομικών τμημάτων, φτάνει στο κατακόρυφο. Παράλληλα η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Αθηνών αποφασίζει την παραπομπή δώδεκα φοιτητών της Ιατρικής και της Νομικής στο Πειθαρχικό Συμβούλιο, με το αιτιολογικό ότι οργάνωσαν συγκεντρώσεις στις 27 και 28 Οκτώβρη σε χώρο διαφορετικό απ' αυτόν που η ίδια είχε ορίσει.

Αλλά αυτό που προκαλεί τη μαζική αντίθεση των φοιτητών είναι η απόφαση της κυβέρνησης του Μαρκεζίνη, ν' αναθέσει την προετοιμασία και διεξαγωγή των εκλογών σε επιτροπές που απαρτίζονται από τις πρυτανικές αρχές και τους "άριστους" φοιτητές κάθε έτους, ενώ ο χρόνος διενέργειάς τους μετατίθεται μετά τις 15 του Φλεβάρη.

Στις 13 του Νοέμβρη πραγματοποιούνται μεγάλες συγκεντρώσεις των φοιτητών της Ανωτάτης Εμπορικής, της Φιλοσοφικής και των σχολών του Πολυτεχνείου ,στις οποίες καταγγέλλονται τα μέτρα για τις αρχαιρεσίες. Παράλληλα (από τις 17 Οκτώβρη) συνεχίζεται η αποχή των φοιτητών της Γεωπονικής, ενώ σε αποχή κατέρχονται και οι φοιτητές του Χημικού.

Την επομένη, 14 του Νοέμβρη, ημέρα Τετάρτη, το Πολυτεχνείο βρίσκεται σε αναβρασμό. Από τις 10 το πρωί στο προαύλιο του ιδρύματος, εκατοντάδες φοιτητές φωνάζοντας συνθήματα εναντίον της χούντας δημιουργούν κλίμα ενθουσιασμού και αγωνιστικής ανάτασης. Πλήθος κόσμου, δειλά δειλά στην αρχή, αρχίζουν να συγκεντρώνονται στα γύρω και απέναντι από το κτίριο του Πολυτεχνείου πεζοδρόμια της Πατησίων και Στουρνάρα. Αργότερα, φοιτητές σε παμφοιτητική συγκέντρωση στη Νομική συγκροτούν πορεία προς το Πολυτεχνείο και αρκετοί απ' αυτούς, παρά τη λυσσώδη επίθεση της αστυνομίας, καταφέρνουν και μπαίνουν μέσα, γεγονός που προξενεί νέο ενθουσιασμό και ανεβάζει την αγωνιστική έξαρση. Στα κιγκλιδώματα εκατοντάδες φοιτητών φωνάζουν ρυθμικά: "ΕΣΑ - ΕΣ- ΕΣ - Βασανιστές", "Λαέ πεινάς, γιατί τους προσκυνάς...", "'Η τώρα ή ποτέ...".

Το μεσημέρι, ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις, που από νωρίς έχουν κυκλώσει το κτίριο, προχωρούν στον αποκλεισμό του, κλείνοντας όλες τις προσβάσεις, ενώ με σπρωξιές και απειλές επιχειρούν να διαλύσουν τους συγκεντρωμένους που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή. Στο μεταξύ οι συνελεύσεις των φοιτητών αποφασίζουν αποχή από τα μαθήματα, ενώ κερδίζει έδαφος η άποψη για κατάληψη του Πολυτεχνείου . Το απόγευμα έξω από το κτίριο οι συγκεντρωμένοι φτάνουν τις 3-4 χιλιάδες. Σ' αυτούς θα προστεθούν και εκατοντάδες σπουδαστές της Ανώτατης Βιομηχανικής σχολής Πειραιά. Βραδιάζει... Οι εκδηλώσεις εναντίον του καθεστώτος συνεχίζονται μέσα και έξω. Σε λίγο, με απόφαση της προσωρινής συντονιστικής επιτροπής, αφού πρώτα μπήκαν μέσα όσοι ήθελαν, κλείνει η κεντρική πύλη. Το ίδιο βράδυ θ' αρχίσει η λειτουργία πολυγράφου για την έκδοση ανακοινώσεων. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα και ενώ ο κόσμος αρχίζει να διαλύεται κάνουν την εμφάνισή τους ομάδες τραμπούκων οι οποίοι προκαλούν τους έγκλειστους φοιτητές.

Πέμπτη 15 Νοέμβρη. Το Πολυτεχνείο αντιστέκεται... παρά τα κάποια συμπτώματα πτώσης της μαζικότητας και του ενθουσιασμού. Προς το μεσημέρι η λαϊκή συμπαράσταση που εκδηλώνεται, αλλάζει το σκηνικό. Δεκάδες χιλιάδες άτομα κάθε ηλικίας κατεβαίνουν στο Πολυτεχνείο και δίνουν το "παρών" στον ξεσηκωμό κατά της στρατιωτικής φασιστικής χούντας και των ξένων αφεντικών της. Αρχίζει να λειτουργεί ο ραδιοφωνικός σταθμός των φοιτητών, στη θέση του παλιού πομπού, που η εμβέλειά του δεν ξεπερνούσε τα τρακόσια μέτρα. Τώρα με τον καινούριο, που λειτουργεί στους 1.015 χιλιοκύκλους, ολόκληρο το Λεκανοπέδιο γίνεται δέκτης των μηνυμάτων και των εξελίξεων που διαδραματίζονται στο κέντρο της Αθήνας.

Λίγο μετά το μεσημέρι μεταδίδει: "Εδώ Πολυτεχνείο ... Εδώ Πολυτεχνείο ... Ελληνικέ λαέ, το χουντικό καθεστώς χρεοκόπησε σ' όλους τους τομείς. Προσπαθεί να διασωθεί με σπασμωδικές ενέργειες που το κάνουν όλο και τυραννικότερο, όλο και πιο ανυπόφορο. Ξέροντας ότι δεν μπορεί να περιμένει καμιά υποστήριξη από σένα, σε περιφρονεί και σε εξευτελίζει. Αποτέλεσμα της αδιαφορίας του είναι οι αλματώδεις αυξήσεις όλων τιμών, που σαν μόνο σκοπό έχουν να γιομίζουν τις τσέπες των υποστηριχτών της χούντας. Λαέ σε καλούμε να κατέβεις σε γενική απεργία".

Όσοι δε βρίσκονται στο Μετσόβιο ακούνε, μετά από 6 ολόκληρα χρόνια τυραννίας και λογοκρισίας, τον πρώτο ελεύθερο σταθμό.

Το Πολυτεχνείο γίνεται ο πόλος έλξης και συσπείρωσης του Αθηναϊκού λαού. Το κέντρο της Αθήνας δονείται από τα συνθήματα, "Κάτω η χούντα", "Κάτω ο φασισμός", "ΝΑΤΟ - ΣΙΑ - Προδοσία", "Ψωμί - Παιδεία - Ελευθερία", "Μαρκεζίνη μασκαρά"... Η κυκλοφορία των αυτοκινήτων στην Πατησίων έχει διακοπεί. Ομάδες φοιτητών και εργαζομένων νέων που βρίσκονται στους γύρω από το Πολυτεχνείο δρόμους μοιράζουν προκηρύξεις, τρικ, γράφουν συνθήματα στα διερχόμενα αυτοκίνητα. Η συμμετοχή των εργατών, των υπαλλήλων, των επιστημόνων, των καλλιτεχνών, των μαθητών μεγαλώνει. Προσφέρουν λουλούδια, τσιγάρα, τρόφιμα, λεφτά. Τα μεγάφωνα που είναι τοποθετημένα γύρω - γύρω στο προαύλιο του ιδρύματος μεταδίδουν συνθήματα, σύντομες ομιλίες και σχόλια, τραγούδια. Η "Ρωμιοσύνη" του Μίκη Θεοδωράκη, ηλεκτρίζει τον αέρα εξεγείρει καρδιές και συνειδήσεις.

Στο μεταξύ, η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου , παρά τις πιέσεις της χούντας, αποφασίζει ομόφωνα να μην επιτρέψει κατάλυση του ασύλου και να μην νομιμοποιήσει την παραβίασή του. Θ' ακολουθήσει σύσκεψη στο γραφείο του δικτάτορα με τη συμμετοχή του ίδιου και εκλεκτών στελεχών του - Σιφναίου, Θεράπου, υπουργών Παιδείας και Δημόσιας Τάξης και του δοτού πρωθυπουργού Μαρκεζίνη. Η χούντα ανησυχεί και μετρά τα υπέρ και τα κατά μιας ανοιχτής σύγκρουσης με τους εξεγερμένους.

Μέσα στο Πολυτεχνείο πυρετός και έξαρση. Προβληματισμός και ζυμώσεις για την εξέλιξη των γεγονότων. Η δύναμη των ελεύθερων - πολιορκημένων έχει ενισχυθεί ποσοτικά, αλλά και ποιοτικά. Σε θέση μάχης μπαίνουν εκτός από τους φοιτητές και τους μαθητές και οι εργάτες. Λίγο αργότερα θα συγκροτηθούν μεικτές επιτροπές που στέλνονται στους τόπους δουλειάς για να ζητήσουν την ενεργητική συμπαράσταση των εργαζομένων. Ξημερώματα της Παρασκευής οι Συνελεύσεις των Σχολών θα εκλέξουν τη νέα Συντονιστική Επιτροπή, η οποία και θα καθοδηγήσει τον αγώνα της κατάληψης μέχρι το τέλος.

Δίνεται εντολή στο διευθυντή της αστυνομίας για εκκαθάριση του χώρου. Οι φοιτητές στήνουν οδοφράγματα. Τα δακρυγόνα πέφτουν βροχή. Ανάβουν φωτιές στους δρόμους. Η δικτατορία πανικοβάλλεται. Παίρνουν νέες αποφάσεις.

17 Noέμβρη μεσάνυχτα. Παράταξη των τανκς γύρω από το Πολυτεχνείο.  Μονάδες καταδρομών τοποθετούνται κατάλληλα. Αρχίζουν αγωνιώδεις διαπραγματεύσεις. Τα μέλη της συντονιστικής επιτροπής δηλώνουν ότι δέχονται να εκκενώσουν το Πολυτεχνείο κάτω από την εγγύηση της δικαιοσύνης, του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και του τύπου. Οι όροι απορρίπτονται. Η χούντα είχε αποφασίσει την πάση θυσία καταστολή της εξέγερσης για να σώσει το καθεστώς της και να τρομοκρατήσει το λαό. Δύο πυροβολισμοί. Τρία τανκς ορμάνε μαζί. Το πρώτο που φαίνεται παράλογα πιο μεγάλο. Ρίχνει τη μεγάλη πόρτα με τα κάγκελα. Οι άνθρωποι πάντα σε τέτοιες στιγμές ή χάνονται ή μένουν και πολτοποιούνται.

Στα τρία αυτά λεπτά ήταν ο θάνατος. Καμιά δυσάρεστη έκπληξη για τους αστυνομικούς. Τα παιδιά ήταν άοπλα. Εκτός και αν θεωρηθούν όπλα οι λέξεις τους. Λέξεις με μπογιά κόκκινη, μπλε και μαύρη στους τοίχους. Λέξεις στον αέρα. Λέξεις με ηχώ.

 Το Πολυτεχνείο εκκενώθηκε. Οι περισσότεροι φοιτητές συλλαμβάνονται. Άλλοι κυνηγημένοι καταφεύγουν στα γύρω σπίτια. Κραυγές αγωνίας και πόνου ακούγονται μέχρι το πρωί. Αμέσως μετά το θέαμα του άδειου ρημαγμένου χώρου, υπήρχε ένα πρόβλημα που δε μπορούσε να ξεχαστεί ή να αποσιωπηθεί. Το πρόβλημα της ζωής και του θανάτου. Πόσοι ζωντανοί; Πόσοι νεκροί; Πόσοι ακρωτηριασμένοι; Πόσοι τρελοί; Πόσοι χαμένοι;  Πόσοι έζησαν και θυμούνται; Ομαδικός τάφος ανοίχτηκε πρόχειρα τα ξημερώματα του Σαββάτου στο Γουδί. Θάφτηκαν βιαστικά οι πρώτοι νεκροί. Μιλάνε για αριθμό που ξεπερνά τους 75. 75 παιδιά. Στοιβάχτηκαν  βιαστικά, κάθετα και οριζόντια, κορμιά ξυλιασμένα δύσκαμπτα και χωρίς τραγούδι. Όνομα κανένα. Σχήμα κανένα. Στοιχείο που να αποδεικνύει ταυτότητα κανένα. Κανένας δεν τόλμησε να κάνει αφαίρεση εκείνο το πρωί Μια απλή αριθμητική πράξη. Να βγάλει έναν αριθμό συμπέρασμα και να τον αφαιρέσει από τους ζωντανούς. Γιατί πολλά θύματα παρουσιάσθηκαν ως απαγωγές, εξαφανίσεις, εκπαραθυρώσεις, θάνατοι καρδιάς και αυτοκινητιστικών δυστυχημάτων και δήθεν αυτοκτονίες.

Το Πολυτεχνείο ήταν για τη χούντα η αρχή του τέλους της. Κλόνισε συθέμελα το  οικοδόμημα της ξενοκίνητης χούντας. Το ξευτέλισε, μαζί και τους προστάτες του.  Το αποδιοργάνωσε και το οδήγησε στην τελική του φάση. Στις τάξεις των χουντικών γίνεται αλλαγής φρουράς. Τα ηνία αναλαμβάνει ο  Ιωαννίδης, μαζί με την υποχρέωση απέναντι στη ΣΙΑ και τις ΗΠΑ να παίξει την τελευταία πράξη του δράματος, που προέβλεπε τη διχοτόμηση της Κύπρου. Στις 15 Ιουλίου του 1974 η χούντα οργανώνει πραξικόπημα στην Κύπρο ενάντια στον αρχιεπίσκοπο Μακάριο. Με τη δύναμη των τανκς διορίζουν πρόεδρο της Κύπρου το Σαμψών, πειθήνιο όργανό τους. Το σκηνικό είχε στηθεί. Με το πραξικόπημα αυτό η χούντα άνοιξε τις πύλες της εισόδου για την εισβολή των Τούρκων και τη διχοτόμηση της Κύπρου